دفتر سوم مدرسه ماه با عنوان « نقطه‌ی پرگار» به روایت سیدمسعود شجاعی هنرمند کاریکاتوریست از مسیر پر پیچ‌وخم کار فرهنگی اختصاص داشت. این مراسم شامگاه دوشنبه ۱۶ اسفند در حوزه هنری انقلاب اسلامی برگزار شد.
شجاعی طباطبایی که از کاریکاتوریست‌های شناخته‌شده کشور است و سابقه دبیری و داوری ده ها جشنواره بین‌المللی کارتون و کاریکاتور در ایران و خارج را دارد در این نشست به بیان خاطرات و تجارب خود از چهار دهه فعالیت هنری خود پرداخت. وی درباره آغاز کار خود در حوزه نقاشی و کاریکاتور گفت: از کودکی به نقاشی و طراحی علاقه داشتم. در دوران مدرسه فعالیت‌هایی در این زمینه کردم که هم با تشویق و هم با برخورد معلمان همراه بود، اما به شکل حرفه‌ای از هجده‌سالگی، کار نقاشی دیواری را شروع کردم.
وی افزود: حدود سال ۶۰، من در پایگاه مقداد فعالیت می‌کردم. در آن‌جا به این نتیجه رسیدیم که برای اتفاقات آن زمان یعنی درگیری منافقان و جنگ، کاریکاتور زبان خوبی است. از آن زمان شروع به فعالیت کردم. کشیدن کاریکاتور حدود دو سال طول کشید و ۲۲ نقاشی دیواری را روی دیوار هلی‌کوپترسازی روی خروجی فرودگاه مهرآباد نقاشی کردم که خیلی مورد توجه قرار گرفت. این نقاشی‌ها تا زمان پذیرش قطعنامه ۵۹۸ روی دیوار فرودگاه بود.
این کاریکاتوریست بیان کرد: خاطرم هست شبی که قرار بود طارق‌عزیز به ایران بیاید این نقاشی‌ها را با رنگ روغن پاک کردند. جالب است با رنگی هم پاک کردند که بعد از آن برگشت نقاشی‌ها، امکان‌پذیر نبود. حتی نقاشی‌هایی را که ضداسرائیلی و ضداستکباری بود هم پاک کردند. این در حالی بود که همه مهمانان و خبرنگاران خارجی که به تهران می‌آمدند در مسیر خروج از فرودگاه، نقاشی‌ها را می‌دیدند. در همان ایام آقای فتح‌الله جوادی که مدیر مجله اطلاعات هفتگی بود و همچنان مدیرمسئولی این نشریه را به‌عهده دارد کارهای مرا دیدند و لطف کردند و صفحه‌ای با عنوان «دیدگاه» در اختیار من قرار دادند که در آن کاریکاتورهای سیاسی و اجتماعی کار می‌کردم.
وی ادامه داد: در آن زمان یعنی سال ۶۰ وارد کار حرفه‌ای شدم؛ هم کار طراحی دیوارها و هم کاریکاتور در مطبوعات را با همدیگر شروع کردم. الان هم در حوزه نقاشی دیواری، اتفاقات خوبی می‌افتد مثلاً در میدان ولیعصر نقاشی‌هایی که سازمان اوج کار می‌کند بسیار خوب است. چهارراه مخبرالدوله ساختمان انتشارات امیرکبیر هم مکان بسیار خوبی است که چیزی شبیه دیوارنگاری‌های ولیعصر داشته باشد که اگر آن را به کاریکاتور اختصاص بدهند عالی است.
شجاعی گفت: من و دوستانم آقایان محمد حسین نیرومنر و زنده یاد اصغر کفشچیان مقدم از نخستین دانشجویان دانشگاه هنرهای زیبا بعد از انقلاب فرهنگی بودیم. احساس کردیم که باید فعال شویم. برای همین نمایشگاه کاریکاتوری با موضوع هویت برگزار کردیم و کارهای بسیار خوبی صورت گرفت. به‌تدریج با گروهی از بچه‌های علاقه مند به کاریکاتور دانشگاه، اولین گروه کاریکاتور در ایران را به‌عنوان «کاسنی» راه انداختم. کاسنی یک گیاه دارویی تلخ است اما مرهم خیلی از دردهاست. جالب است که قبل‌از انقلاب، ما بیست کاریکاتور حرفه‌ای داشتیم. اما در گروه کاسنی تعداد هنرمندان کاریکاتور به تدریج به چند ده هنرمند رسید.
او ادامه داد: ابتدای دهه هفتاد بود که در روزنامه همشهری یک صفحه را به کاریکاتور اختصاص دادند که بچه‌های گروه کاسنی در آن حضور داشتند. اولین خانه کاریکاتور و سایت تخصصی کاریکاتور را در این گروه بنا نهادیم و اتفاقات بسیار خوبی همچون دوسالانه کاریکاتور رقم خورد.
وی افزود: بعد از شکل‌گیری گروه کاسنی به حوزه هنری آمدیم و در اینجا این امکان برایمان فراهم شد که کتاب چاپ کنیم و نمایشگاه های سراسری در کشور برگزار کنیم.. قرار بود در حوزه هنری، اولین نشریه تخصصی کاریکاتور را کار کنیم و در سال ۶۹، این درخواست را به رییس حوزه هنری دادیم اما به هر دلیلی دو سال طول کشید. سال ۷۱ وقتی حوزه هنری از پیشنهاد ما استقبال نکرد نزد آقای اصغری مدیرمسئول وقت کیهان رفتیم که ایشان پیشنهاد ما را پذیرفتند و حتی گفتند که کیهان کاریکاتور، باعث اعتبار موسسه کیهان می‌شود و این برای ما خیلی انگیزه‌بخش بود.
او ادامه داد: کیهان کاریکاتور می‌توانست اولین نشریه تخصصی در دنیا بشود اما چون دو سال روند انتشار آن طول کشید نشریه‌ای در آمریکا به نام ویتی ورلد Witty World به اولین نشریه تخصصی کاریکاتور تبدیل شد. این نشریه دو سال بعد به دلیل مشکلات مالی نتوانست در نظام سرمایه‌داری آمریکا فعالیت کند و تعطیل شد.
طباطبایی عنوان کرد: ما در ماه‌های اول، دوازده هزار مشترک داشتیم. هرچند هزینه زیادی نداشتیم و بچه‌ها حق‌الزحمه‌ای چندانی نمی‌گرفتند. ضمن اینکه طرحی ریختیم که کاغذ نشریه را از کاغذهای ضایعاتی تامین کنیم.
وی افزود: ما همیشه نگاه بین‌المللی به هنر کاریکاتور و حضور در عرصه‌های مختلف و جشنواره‌ها داشتیم، خاطرم هست که اولین دوسالانه کاریکاتور را با پنجاه کشور برگزار کردیم. حتی زمانی‌که بعد از قبولی رد امتحان اعزام به خارج به فرانسه رفته بودم اولین دغدغه من این بود که با کاریکاتوریست‌های فرانسوی ارتباط بگیرم و این کار را هم کردم. در سفری که به‌همراه مرحوم کفشچیان‌مقدم به فرانسه داشتم با «ژان پی‌یر دکلوزو» مؤسس جریان کاریکاتور فرانسه و دنیا و سایر هنرمندان این رشته در اروپا آشنا شدم و سعی کردم یک شبکه ایجاد کنم.
او اظهار کرد: حتی کاریکاتورهای اجتماعی من هم جنبه سیاسی دارد.، آگاهی‌بخشی برای من مهم است.کاریکاتور و کارتون فقط برای خنده نیست بلکه باید تفکر پشت آن باشد. البته من معمولاً با بحث جشنواره کاریکاتور هولوکاست شناخته می‌شوم اما در حوزه های مطالبه مردمی با عناوین اختلاس، آقازاده‌ها و مفاسد اقتصادی مسابقات متعددی برگزار کرده ایم.
وی در ادامه به رانان لوری « Ranan Laurie» کاریکاتوریست اسرائیلی اشاره کرد و گفت: او از سال۱۹۴۸ به‌صورت مستقیم در فعالیت‌های نظامی حضور داشته و در قتل‌عام فلسطینی‌ها در روز یوم النکبه در بهار ۱۹۴۸ نقش مستقیم داشت.او از کسانی است که وارد فضای کارتون و کاریکاتور شد. ولی کیفیت کارهایش بسیار پایین است. جالب است که این شخصیت منحوس با چهره‌هایی مثل بن گوریون، آریل شارون ، حسنی‌مبارک و سیاست‌مداران بدنام همواره هم‌نشین بوده است. با این حال، سازمان ملل متحد یک جایزه بین المملی بزرگ در عرصه کاریکاتور را به نام این کاریکاتوریست صهیونیست برگزار می‌کند یعنی جایزه رانان لوری.
وی افزود: این جایزه سه هدف دارد اسلام‌ستیزی، ایران هراسی و دوستی با اسرائیل.، این جایزه مقبولیت زیادی ندارد و سی چهل کشور در آن شرکت می‌کنند. اما در مسابقات کاریکاتور ضد صهیونیستی ما شاهد حضور بیش از هشتاد کشور بوده ایم. جشنواره هولوکاست را دو بار آن هم در اعتراض به توهین به پیامبر مهربانی‌ها حضرت محمد (ص) برگزار کردیم. چون می‌خواستیم آزادی بیان در غرب را به چالش بکشیم و بگوییم آزادی غرب، متناقض و دوگانه است. از یک طرف، کوچکترین تردید در هولوکاست با جریمه نقدی و حبس مساوی است اما از کنار توهین های مستهجن در مورد پیامبران الهی عبور می‌کنند.
شجاعی با بیان اینکه بهترین جایزه‌ای که دریافت کردم تقدیر رهبر معظم انقلاب بود؛ تشریح کرد: ما هیچ‌گاه قربانیان هولوکاست را مسخره نکردیم. ایده‌ای است که این‌موضوع را من و آقای حجت‌الاسلام زائری مطرح کردیم. بحث ما این بود که هم رژیم صهیونیستی را به چالش بکشیم و بگوییم که ما نگران هولوکاست یمن و غزه هم هستیم چرا شما هولوکاست را به جنگ جهانی دوم محدود می‌کنید؟
در ثانی مسبب جنگ جهانی مشخص است و آن آلمان نازی است چرا کشور بی طرف فلسطین را به بهانه تاوان جنگ اشغال کرده اید.و از خاک آلمان سرزمینی را جدا نکردید. این یک دروغ و فریب است. از همان ابتدا در برگزاری این جشنواره، موانع داخلی و خارجی داشتیم و همواره به ما برچسب نئونازی یا ضدیهودی می‌زدند. حتی در داخل کشور هم عده‌ای مانع کارمان می‌شدند.
در انتهای این مراسم که با ایام اعیاد شعبانیه و ولادت حضرت زین‌العابدین علیه‌السلام مصادف بود همکاران مسعود شجاعی طباطبایی و جمعی از علاقه‌مندان هنر کارتون و کاریکاتور سالروز تولد او را جشن گرفتند.
