امیر طهماسبی دبیر بخش نگارگری چهاردهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر درباره آثار رسیده به این بخش گفت: از نظر کمیت در این دوره با رشد بسیار خوبی مواجه بودیم و حدود ۶۰۰ اثر به دست ما رسید که تا به حال چنین رقمی در این رشته سابقه نداشته است. از نظر کیفیت نیز طبیعتاً تعداد زیادی از آثار حذف شد اما آثار خوب زیادی هم دیدیم که بسیار امیدوارکننده بود. به ویژه جوان‌ها با انرژی و کیفیت بهتری کار کرده بودند.
وی با اشاره به آثار مرتبط با بخش ایثار و فداکاری، بیان کرد: در این بخش هم تعدادی شرکت‌کننده داشتیم. نقاشی ایرانی توانایی این را دارد که با موضوعات روز همراه شده و آنها را در قالب کلاسیک خود قرار دهد. با این حال هنرهای کلاسیک به ساختارهای گذشته وابسته هستند و باید هنرمند در یک چارچوب مشخص حرکت کند، به همین دلیل کار کمی سخت می‌شود.
دبیر بخش نگارگری چهاردهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر درباره آثار مرتبط با بخش نظامی گنجوی نیز توضیح داد: تعداد آثاری که در این بخش به دست ما رسید کمتر است زیرا وقتی موضوعی به شکل مشخص مطرح می‌شود هنرمند باید پیش‌زمینه‌ای درباره آن داشته باشد یا اینکه قبلاً بر اساس سفارش یک مجموعه را کار کرده باشد. با این حال چون خمسه نظامی موضوعی است که از دوران قدما مورد توجه هنرمندان بوده و داستان‌های آن تصویرسازی شده است، نمونه‌هایی به این شکل داشتیم.
برگزیده نشدن به معنی ضعیف بودن آثار نیست
بهمن شریفی یکی از داوران بخش نگارگری جشنواره هنرهای تجسمی فجر با بیان اینکه در این دوره آثار خوبی به جشنواره ارسال شده است، گفت: در زمینه نگارگری کارها بسیار قوی بود و پس از آن آثار تذهیب و بعد گل و مرغ قرار داشت. به طور کلی امسال کارهای خیلی خوبی به جشنواره رسید که داوران را برای انتخاب و داوری آنها به چالش کشید.
وی درباره میزان پایبندی هنرمندان به اصول سنتی یا نوآوری در آثار بیان کرد: در میان آثاری که برای شرکت در جشنواره انتخاب شدند تلاش‌های خوبی از این بابت که سعی کردند نگاه‌های جدیدی داشته باشند، دیده می‌شود. البته بعضی از این تلاش‌ها موفق بوده و بعضی دیگر نه و در انتخاب آثار نیز این مساله مورد توجه قرار داشت که آیا تفاوت‌هایی که ایجاد شده است به قاعده بوده و به نتیجه رسیده است یا خیر.
شریفی ادامه داد: در انتخاب کارها ویژگی‌های مختلف مورد توجه قرار گرفت مانند اینکه حد توانایی اجرایی هنرمند چقدر بوده است، ترکیب‌بندی، طراحی، رنگ و همه المان‌هایی که باید در هنرهای تجسمی به کار رود مدنظر قرار گرفت. شاید هنرمندانی باشند که کار آنها خیلی قوی‌تر است ولی از میان کارهایی که به جشنواره ارسال شده بود ما بهترین‌ها را انتخاب کردیم.
این هنرمند افزود: اینکه هنرمندان نتوانند در جشنواره مقامی کسب کنند ارتباطی با توانایی آنها ندارد، زیرا ما محدودیت‌های زیادی داریم و فقط تعداد اندکی کار را می‌توانیم به عنوان برگزیده معرفی کنیم. بنابراین هنرمندانی که با ذوق کار کرده و آثار خود را به جشنواره ارسال کردند باید این را در نظر داشته باشند که اگر کارشان برگزیده نشد به معنی ضعیف بودن آنها نیست.
بضاعت نگارگری ما بیش از اینهاست
حسین عصمتی یکی دیگر از داوران این بخش است که درباره کیفیت آثار رسیده به جشنواره چهاردهم گفت: این موضوع را از چند جنبه می‌توان بررسی کرد. اگر بخواهیم بدانیم بضاعت نگارگری ما در این حد است و تمام توانایی هنرمندان نگارگر در کل کشور همین است، باید بگویم خیر این‌طور نیست و قطعاً کارهای خیلی بهتر و همچنین تعداد آثار بیشتری می‌توانست به نمایشگاه راه پیدا کند. اما مثل بسیاری از رویدادهای هنری دیگر، هنرمندان کارکشته‌ای که در این عرصه وجود دارند در جشنواره شرکت نکردند. بنابراین بضاعت نگارگری ما می‌تواند بیشتر از این باشد اما با توجه به محدودیت زمانی و مکانی جشنواره می‌توانم بگویم تعداد و کیفیت آثار قابل قبول است.
عصمتی افزود: مانند شاخه‌های هنری دیگر که هنرمندان به شیوه‌ها و در سبک‌های مختلف کار می‌کنند، در نگارگری نیز همین‌طور است. افرادی هستند که به شیوه نگارگری سنتی و کلاسیک کار می‌کنند و بعضی افراد به شیوه‌های جدیدتر و معاصر کار می‌کنند. افرادی هم هستند که سبک استادان معاصر مانند فرشچیان، آقامیری، تاکستانی، مهرگان و… را انتخاب کرده و بر اساس آن کار خود را ادامه می‌دهند.
این هنرمند درباره نوآوری و خلاقیت در این شاخه هنری توضیح داد: نکته‌ای که در این زمینه وجود دارد این است که در خیلی از جشنواره‌ها و رویدادها از نگارگری استقبال زیادی نمی‌شود و می‌گویند این هنرمندان به شیوه سنتی کار می‌کنند و هیچ اتفاق جدیدی در کارشان می‌افتد. اما خلاقیت و نوآوری زمانی رخ می‌دهد که هنرمند فرصت کار داشته باشد، کارش دیده شود و نقد شود. علاوه بر این باید درباره نوآوری و خلاقیت تعریف داشته باشیم. دیدگاهی وجود دارد که اگر نگارگری با نگاه مدرن مخلوط شود به کار نو تبدیل می‌شود اما به نظر من این، نوآوری نیست. خلاقیت و نوآوری باید در حین کار اتفاق بیفتد. باید شرایط کار فراهم شود و هنرمندان نگارگر در مجامع هنری حضور داشته باشند و کارهای همدیگر را ببینند و نقد کنند و در این مراودات همراه با حجم کار زیاد و تداوم کاری، مطمئناً خلاقیت نیز اتفاق می‌افتد.
توجه به نوآوری از نکات مهم در داوری آثار بود
محمد نباتی یکی دیگر از داوران این بخش با اشاره به اینکه از میان آثار شرکت‌کننده فقط تعداد محدودی انتخاب شدند، در گفتگو با خبرنگار مهر درباره این بخش اظهار کرد: با توجه به اینکه در کشور ما یک پیشینه طولانی در زمینه نگارگری وجود دارد طبیعتاً در آثار شرکت‌کننده نیز سبک و سیاق آثار قدیمی مورد توجه بود اما در خیلی از کارها ابداع و نوآوری حرف اول را می‌زند و ساختارشکنی‌هایی با توجه به کارهای کلاسیک قدیمی انجام شده است. ممکن است کاری را انتخاب کرده باشیم که به نظر ساده و کم کار می‌آید اما نوآوری که در آن وجود داشته باعث شده امتیازاتی را به خود اختصاص دهد. همه آثار از نظر ساختار، تکنیک اجرا و نوآوری مورد بررسی قرار گرفتند و نوآوری هم یکی از موضوعات اساسی بود.
ابراز امیدواری برای شکل‌گیری دوسالانه نگارگری
وی با اشاره به اینکه جشنواره هنرهای تجسمی فجر فرصت مناسبی برای حضور نگارگران است، گفت: امیدوارم انجمن نگارگران که چند سال پیش شکل گرفت اما فعالیت‌های آن معلق ماند، به صورت جدی آغاز به کار کند تا بتواند دوسالانه‌های نگارگری را اجرا کند و فضای رقابتی خوب و جدی برای بخش تخصصی نگارگری به وجود آید.
نباتی در پایان با اشاره به اینکه جشنواره تجسمی فجر هم از نظر کمیت و هم کیفیت رو به رشد بوده است، بیان کرد: امسال کارهای رسیده در بخش نگارگری حدود ۳ برابر سال‌های گذشته است و این نتیجه عشق و علاقه جوانان به این موضوع است. همچنین آموزش‌های آکادمیک در دانشگاه‌ها و هنرستان در این زمینه مؤثر بوده است.
چهاردهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر روز جمعه پانزدهم بهمن ماه در مؤسسه فرهنگی هنری صبا فرهنگستان هنر افتتاح می‌شود.
