عکاسان بسیاری بر رویدادهای پرقهر و خشونت قرن بیستم شهادت دادند، اما مشهورترین آنها رابرت کاپا بود که از میدان‌های شقاوت و کشتار هزاران عکس با خود آورد. دوربین او نیز سرانجام در سال ۱۹۵۴ در غوغای میدان جنگ از دست او به زمین افتاد.

معروف‌ترین عکس کاپا و شاید سراسر تاریخ عکاسی جنگی، تصویر مرد مسلحی در لحظه تیر خوردن، بارها از سوی پژوهشگران زیر سؤال رفته است. برخی از کارشناسان در صحت و اعتبار این عکس تردید کرده‌اند. اما اکنون سندی تازه این ابهام را تا حدی روشن می‌کند.

گفته می‌شود که عکس نمی‌تواند در مکان و زمان یادشده گرفته شده باشد. عکس ظاهرا به تاریخ ۵ سپتامبر ۱۹۳۶ در دشت سرو موریانو گرفته شده است. گفته می‌شود که در روز یادشده درگیری خاصی در محل مذکور روی نداده است.

در عکس سربازی مسلح اما بدون یونیفورم دیده می‌شود. بسیاری از افراد داوطلب که در برابر حملات نیروهای فالانژ به رهبری ژنرال فرانکو، از جمهوری اسپانیا دفاع می‌کردند، افراد عادی بودند که بیشتر به لایه‌های محروم جامعه تعلق داشتند.

در عکس مردی با لباس ساده و حتی ژنده دیده می‌شود که قطار فشنگ به کمر دارد و در دست تفنگی کهنه گرفته است. بدن مرد تا شده، دست حامل تفنگ از بدن دور شده و سر مرد به شدت به عقب خم شده است. همه چیز بر این دلالت دارد که مرد در همان لحظه تیر خورده و لحظه بعد به زمین خواهد افتاد.

باید به این واقعیت نیز توجه داشت که در میان بیش از هفتاد هزار عکسی که از کاپا باقی مانده، نگاتیو عکس یادشده وجود ندارد. بسیاری گفته‌اند که عکس کاپا نه تصویر یک رویداد واقعی، بلکه بازسازی صحنه‌ایست که او احتمالا در اسپانیا دیده و کوشیده آن را "حقیقی" جا بزند.

به تازگی در آرشیوی کهنه، گفت‌وگویی یافت شده است که صحت و سندیت عکس کاپا را تقویت می‌کند.

کاپا در اکتبر ۱۹۴۷ در گفت‌وگویی با رادیوی NBC درباره نحوه گرفتن عکس "سرباز تیرخورده" توضیح داده است. او می‌گوید که در جریان جنگ داخلی اسپانیا، یک بار با حدود بیست سرباز ارتش جمهوری‌خواه در سنگری گیر افتاده بود. سربازان به تفنگ‌هایی فرسوده و کهنه مسلح بودند، درحالیکه با آتشبار شدید نیروهای مجهز فاشیست روبرو شده بودند و زیر تیربار مسلسل یکی یکی به قتل می‌رسیدند.

به گفته کاپا نفرات مسلح مدافع جمهوری چند بار سعی کردند با نزدیک شدن به جایگاه مسلسل سنگین، شلیک آن را متوقف کنند، اما هر بار تیر خوردند و به زمین غلطیدند. «سرانجام موقعی که چهارمین فرد مسلح کوشید از سنگر به طرف مسلسل برود، من در مخفیگاهی که بودم دوربین را بالای سر گرفتم و بدون آن که صحنه را ببینم دکمه را زدم و عکس را گرفتم.»

کاپا می‌افزاید: «من در آنجا هیچوقت عکس‌هایی را که گرفته بودم نمی‌دیدم، بلکه همه را یکراست به دفتر خبرگزاری می‌فرستادم. وقتی از اسپانیا برگشتم عکاس خیلی معروفی شده بودم، به خاطر همان عکسی که با دوربین بالای سر از مردی در لحظه تیر خوردن گرفته بودم.»

نوار صدایی که به تازگی منتشر شده، تنها سند "زنده" از مشهورترین چهره در میان عکاسان خبری جهان است.

رابرت کاپا، بانام واقعی آندریی فریدمان در ۲۲ اکتبر ۱۹۱۳ در مجارستان به دنیا آمد. با سفر به آلمان، در برلین خبرنگاری و عکاسی آموخت.

با قدرت گرفتن رژیم نازی در آلمان او به فرانسه رفت و مدتی در یک آتلیه با هانری کارتیه برسون، عکاس نامی، کار کرد.

در جریان جنگ داخلی اسپانیا از ۱۹۳۶ تا ۱۹۳۹ چند بار برای تهیه عکس و خبر به اسپانیا رفت و به خاطر عکس‌های زنده و گویا از صحنه‌های نبرد و مقاومت مردم، "بهترین عکاس جنگی دنیا" لقب گرفت.

در جنگ جهانی دوم در امریکا به کار عکاسی خبری ادامه داد و بارها در کنار ارتشیان امریکا به صحنه‌های نبرد اعزام شد. پس از پایان جنگ به همراه چند عکاس دیگر، در پایه‌گذاری بنگاه عکاسی ماگنوم، مشارکت کرد.

رابرت کاپا در ۲۵ مه ۱۹۵۴ در جریان تهیه عکس از حملات نیروهای ارتش فرانسه به ویتنام، در جریان اولین جنگ هندوچین، به ضرب گلوله از پای در آمد. هنگام مرگ ۴۱ سال داشت.

برای دیدن گالری عکس های رابرت کاپا اینجا را کلیک کنید.